M. 64 Wielka Rozprawa do Malunkyaputty

1. Tak usłyszałem. Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał w Savatthi w Gaju Jeta w Parku Anathapindiki. Tam odezwał się do mnichów tak:

2. „Mnisi, czy pamiętacie pięć niższych pęt nauczanych przeze mnie?” Kiedy to zostało powiedziane, czcigodny Malunkyaputta odparł: „Czcigodny panie, ja pamiętam pięć niższych pęt nauczanych przez Zrealizowanego”. „Ale Malunkyaputta, w jaki sposób pamiętasz pięć niższych pęt nauczanych przeze mnie?” „Czcigodny panie, pamiętam pogląd na osobowość jako niższe pęto nauczane przez Zrealizowanego. Pamiętam wątpliwość jako niższe pęto nauczane przez Zrealizowanego. Pamiętam przywiązanie do reguł i rytuałów jako niższe pęto nauczane przez Zrealizowanego. Pamiętam zmysłowe pożądanie jako niższe pęto nauczane przez Zrealizowanego. Pamiętam złą wolę jako niższe pęto nauczane przez Zrealizowanego”.

3. „Malunkyaputta, kogo pamiętasz bym uczył te pięć pęt w ten sposób? Czy wędrowcy z innych sekt nie udowodnili ci błędu na przykładzie niemowlaka? Bo młody, delikatny niemowlak, leżący bezwładnie, nie ma nawet pojęcia 'osobowość', zatem jak pogląd na osobowość mógłby powstać u niego? A jednak dogłębne tendencje do poglądu na osobowość zalegają u niego. Młody, delikatny niemowlak, leżący bezwładnie, nie ma nawet pojęcia 'nauczanie', zatem jak wątpliwość co do nauczania mogłaby powstać u niego? A jednak dogłębne tendencje do wątpliwości zalegają u niego. Młody, delikatny niemowlak, leżący bezwładnie, nie ma nawet pojęcia 'reguły', zatem jak przywiązanie do reguł mogłoby powstać u niego? A jednak dogłębne tendencje do przywiązania do reguł i rytuałów zalegają u niego. Młody, delikatny niemowlak, leżący bezwładnie, nie ma nawet pojęcia 'zmysłowe przyjemności', zatem jak zmysłowe pożądanie mogłoby powstać u niego? A jednak dogłębne tendencje do zmysłowego pożądania zalegają u niego. Młody, delikatny niemowlak, leżący bezwładnie, nie ma nawet pojęcia 'istoty', zatem jak zła wola wobec istot mogłaby powstać u niego? A jednak dogłębne tendencje do złej woli zalegają u niego. Czy wędrowcy z innych sekt nie udowodnili ci błędu na przykładzie niemowlaka?”

4. Wtedy czcigodny Ananda powiedział: „Teraz jest czas o Zrealizowany, teraz jest czas o Spełniony, by Zrealizowany nauczał o pięciu niższych pętach. Po usłyszeniu tego od Zrealizowanego, mnisi zapamiętają”. „Zatem słuchaj Anando i bacznie uważaj na to co powiem”. Zrealizowany rzekł to:

5. Tu Anando niepouczony przeciętny człowiek, nieszanujący szlachetnych i nieobeznany i niezdyscyplinowany w ich Dhammie, który nie szanuje prawdziwych ludzi i jest nieobeznany i niezdyscyplinowany w ich Dhammie, trwa z umysłem uległym obsesji i zniewolonym przez pogląd na osobowość i nie rozumie jakim to rzeczywiście jest – ucieczka z powstałego poglądu na osobowość i kiedy ten pogląd na osobowość stał się nawykowym i niestartym, to jest to niższe pęto. ... trwa z umysłem uległym obsesji i zniewolonym przez wątpliwość ... trwa z umysłem uległym obsesji i zniewolonym przez przywiązanie do reguł i rytuałów ... trwa z umysłem uległym obsesji i zniewolonym przez zmysłowe pożądanie ... trwa z umysłem uległym obsesji i zniewolonym przez złą wolę i nie rozumie jakim to rzeczywiście jest – ucieczka ze złej woli i kiedy ta zła wola stała się nawykowa i niestarta, to jest to niższe pęto.

6. Pouczony szlachetny uczeń, szanujący szlachetnych i obeznany i zdyscyplinowany w ich Dhammie, który szanuje prawdziwych ludzi i jest obeznany i zdyscyplinowany w ich Dhammie, trwa z umysłem nieuległym obsesji i niezniewolonym przez pogląd na osobowość i rozumie jakim to rzeczywiście jest – ucieczka z powstałego poglądu na osobowość i pogląd na osobowość wraz z dogłębnymi tendencjami do niego jest porzucony przez niego. ... trwa z umysłem nieuległym obsesji i niezniewolonym przez wątpliwość ... trwa z umysłem nieuległym obsesji i niezniewolonym przez przywiązanie do reguł i rytuałów ... trwa z umysłem nieuległym obsesji i niezniewolonym przez zmysłowe pożądanie ... trwa z umysłem nieuległym obsesji i niezniewolonym przez złą wolę i rozumie jakim to rzeczywiście jest – ucieczka ze złej woli i zła wola wraz z dogłębnymi tendencjami do niej jest porzucona przez niego.

7. Jest ścieżka Anando, jest droga do porzucenia pięciu niższych pęt, żeby ktoś bez dojścia do tej ścieżki, do tej drogi poznał, czy zobaczył, czy porzucił pięć niższych pęt – takie coś jest niemożliwe. Tak jak gdy jest wielkie stojące drzewo posiadające rdzeń drzewa, nie jest możliwe, żeby ktoś wyciął jego rdzeń, bez przecięcia się przez jego korę i miąższ, tak też jest ścieżka Anando, jest droga do porzucenia pięciu niższych pęt, żeby ktoś bez dojścia do tej ścieżki, do tej drogi poznał, czy zobaczył, czy porzucił pięć niższych pęt – takie coś jest niemożliwe.

Jest ścieżka Anando, jest droga do porzucenia pięciu niższych pęt, żeby ktoś po dojściu do tej ścieżki, do tej drogi poznał, czy zobaczył, czy porzucił pięć niższych pęt – takie coś jest możliwe. Tak jak gdy jest wielkie stojące drzewo posiadające rdzeń drzewa, jest możliwe, żeby ktoś wyciął jego rdzeń, przecinając się przez jego korę i miąższ, tak też jest ścieżka Anando, jest droga do porzucenia pięciu niższych pęt, żeby ktoś po dojściu do tej ścieżki, do tej drogi poznał, czy zobaczył, czy porzucił pięć niższych pęt – takie coś jest możliwe.

8. Załóżmy Anando, że rzeka Ganges jest pełna wody tak, że kruk może z niej pić i wtedy słaby człowiek przyjdzie myśląc: 'Przez przepłynięcie przez nurt tej rzeki Ganges, za pomocą ramion, dostanę się bezpiecznie na drugi brzeg tej rzeki Ganges', a jednak nie byłby on zdolny bezpiecznie przedostać się przez rzekę. Tak też gdy Dhamma jest nauczana w celu wstrzymania osobowości, jeżeli jego umysł nie wkroczy w nią i nie uzyska przekonania, stabilności i zdecydowania, to wtedy może być on uważany za słabego człowieka.

Załóżmy Anando, że rzeka Ganges jest pełna wody tak, że kruk może z niej pić i wtedy silny człowiek przyjdzie myśląc: 'Przez przepłynięcie przez nurt tej rzeki Ganges, za pomocą ramion, dostanę się bezpiecznie na drugi brzeg tej rzeki Ganges', i byłby on zdolny bezpiecznie przedostać się przez rzekę. Tak też gdy Dhamma jest nauczana w celu wstrzymania osobowości, jeżeli jego umysł wkroczy w nią i uzyska przekonanie, stabilność i zdecydowanie, to wtedy może być on uważany za silnego człowieka.

9. A jaka jest Anando ścieżka, droga do porzucenia pięciu niższych pęt? Tu odosobniony od obiektów przywiązania, z porzuceniem niekorzystnych stanów, z całkowitym uspokojeniem cielesnej inercji, całkiem odosobniony od niekorzystnych stanów, mnich wkracza i trwa w pierwszej jhanie, której towarzyszy myślenie i rozważanie, z błogością i przyjemnością zrodzonymi z odosobnienia. Zatem cokolwiek tam jest z materialnej formy, uczucia, percepcji, determinacji, świadomości, widzi to jako nietrwałe, narażone na ból. Jako chorobę, jako nowotwór, jako drzazgę, jako klęskę, jako dolegliwość, jako wyobcowanie, jako dezintegrację, jako pustkę, jako nie-ja. Odwraca swe serce od tych rzeczy i dla najspokojniejszego, najwyższego celu, zwraca swe serce na element nieśmiertelny, mianowicie, uspokojenie wszystkich determinacji, uwolnienie wszelkich posiadłości, wyczerpanie pragnienia, zanik namiętności, wstrzymanie, wygaszenie. Stojąc na tym, osiąga on wyczerpanie skaz. Ale jeżeli nie osiąga wyczerpania skaz, to z uwagi na pragnienie Dhammy, z uwagi na rozmiłowanie w Dhammie, ze zniszczeniem pięciu niższych pęt, staje się tym co pojawi się ponownie w (Czystych Krainach) i tam osiągnie finałowe wygaszenie, nigdy już nie wracając na ten świat. To jest ścieżka, droga do porzucenia pięciu niższych pęt.

10 -12 I znów, z uspokojeniem myślenia i rozważania, mnich wkracza i trwa w drugiej jhanie z pewnością siebie i z zjednoczonym umysłem, bez myślenia i rozważania, z błogością i przyjemnością zrodzonymi z koncentracji.... Z odejściem błogości trwając w równowadze, uważny i w pełni rozważny, ciągle odczuwając przyjemność cielesną, mnich wkracza i trwa w trzeciej jhanie, na temat której szlachetni powiadają: "Ten ma przyjemne przebywanie, kto zrównoważony i uważny”...

Po zaniechaniu przyjemności i bólu z uprzednim zanikiem radości i smutku, mnich wkracza i trwa w czwartej jhanie, charakteryzującej się ani-bólem-ani-przyjemnością, i z oczyszczoną uważnością dzięki równowadze. Zatem cokolwiek tam jest z materialnej formy, uczucia, percepcji, determinacji, świadomości widzi to jako nietrwałe, narażone na ból. Jako chorobę, jako nowotwór, jako drzazgę, jako klęskę, jako dolegliwość, jako wyobcowanie, jako dezintegrację, jako pustkę, jako nie-ja. Odwraca swe serce od tych rzeczy i dla najspokojniejszego, najwyższego celu, zwraca swe serce na element nieśmiertelny, mianowicie, uspokojenie wszystkich determinacji, uwolnienie wszelkich posiadłości, wyczerpanie pragnienia, zanik namiętności, wstrzymanie, wygaszenie. Stojąc na tym, osiąga on wyczerpanie skaz. Ale jeżeli nie osiąga wyczerpania skaz, to z uwagi na pragnienie Dhammy, z uwagi na rozmiłowanie w Dhammie, ze zniszczeniem pięciu niższych pet, staje się tym co pojawi się ponownie w (Czystych Krainach) i tam osiągnie finałowe wygaszenie, nigdy już nie wracając na ten świat. To jest ścieżka, droga do porzucenia pięciu niższych pęt.

13. Z całkowitym przekroczeniem percepcji materialnych form, z zanikiem oddziaływania zmysłowej percepcji, nie zważając na percepcję różnorodności, baczny tego, że 'przestrzeń jest nieskończona' mnich wkracza i trwa w bazie nieskończonej przestrzeni. Zatem cokolwiek tam jest z materialnej formy, uczucia, percepcji, determinacji, świadomości widzi to jako nietrwałe, narażone na ból. Jako chorobę, jako nowotwór, jako drzazgę, jako klęskę, jako dolegliwość, jako wyobcowanie, jako dezintegrację, jako pustkę, jako nie-ja. Odwraca swe serce od tych rzeczy i dla najspokojniejszego, najwyższego celu, zwraca swe serce na element nieśmiertelny, mianowicie, uspokojenie wszystkich determinacji, uwolnienie wszelkich posiadłości, wyczerpanie pragnienia, zanik namiętności, wstrzymanie, wygaszenie. Stojąc na tym, osiąga on wyczerpanie skaz. Ale jeżeli nie osiąga wyczerpania skaz, to z uwagi na pragnienie Dhammy, z uwagi na rozmiłowanie w Dhammie, ze zniszczeniem pięciu niższych pet, staje się tym co pojawi się ponownie w (Czystych Krainach) i tam osiągnie finałowe wygaszenie, nigdy już nie wracając na ten świat. To jest ścieżka, droga do porzucenia pięciu niższych pęt.

14. Z całkowitym przekroczeniem bazy nieskończonej przestrzeni, baczny tego, że „świadomość jest nieskończona", mnich wkracza i trwa w bazie nieskończonej świadomości. Zatem cokolwiek tam jest z materialnej formy, uczucia, percepcji, determinacji, świadomości widzi to jako nietrwałe, narażone na ból. Jako chorobę, jako nowotwór, jako drzazgę, jako klęskę, jako dolegliwość, jako wyobcowanie, jako dezintegrację, jako pustkę, jako nie-ja. Odwraca swe serce od tych rzeczy i dla najspokojniejszego, najwyższego celu, zwraca swe serce na element nieśmiertelny, mianowicie, uspokojenie wszystkich determinacji, uwolnienie wszelkich posiadłości, wyczerpanie pragnienia, zanik namiętności, wstrzymanie, wygaszenie. Stojąc na tym, osiąga on wyczerpanie skaz. Ale jeżeli nie osiąga wyczerpania skaz, to z uwagi na pragnienie Dhammy, z uwagi na rozmiłowanie w Dhammie, ze zniszczeniem pięciu niższych pet, staje się tym co pojawi się ponownie w (Czystych Krainach) i tam osiągnie finałowe wygaszenie, nigdy już nie wracając na ten świat. To jest ścieżka, droga do porzucenia pięciu niższych pęt.

15. Z całkowitym przekroczeniem bazy nieskończonej świadomości, baczny tego, że 'tu nic nie ma', mnich wkracza i trwa w bazie nicości. Zatem cokolwiek tam jest z materialnej formy, uczucia, percepcji, determinacji, świadomości widzi to jako nietrwałe, narażone na ból. Jako chorobę, jako nowotwór, jako drzazgę, jako klęskę, jako dolegliwość, jako wyobcowanie, jako dezintegrację, jako pustkę, jako nie-ja. Odwraca swe serce od tych rzeczy i dla najspokojniejszego, najwyższego celu, zwraca swe serce na element nieśmiertelny, mianowicie, uspokojenie wszystkich determinacji, uwolnienie wszelkich posiadłości, wyczerpanie pragnienia, zanik namiętności, wstrzymanie, wygaszenie. Stojąc na tym, osiąga on wyczerpanie skaz. Ale jeżeli nie osiąga wyczerpania skaz, to z uwagi na pragnienie Dhammy, z uwagi na rozmiłowanie w Dhammie, ze zniszczeniem pięciu niższych pet, staje się tym co pojawi się ponownie w (Czystych Krainach) i tam osiągnie finałowe wygaszenie, nigdy już nie wracając na ten świat. To jest ścieżka, droga do porzucenia pięciu niższych pęt".

16. „Czcigodny panie, jeżeli to jest ścieżka, droga do porzucenia pięciu niższych pęt, to jak to jest, że pewni mnisi tutaj osiągają wyzwolenie umysłu a pewni osiągają wyzwolenie przez zrozumienie?” „Anando, powiadam, że różnica tutaj, jest w ich zdolności”. Oto co powiedział Zrealizowany. Czcigodny Ananda był zadowolony i ucieszony słowami Zrealizowanego.