M 43. Wielka Sutta Pytań i Odpowiedzi

1 Tak usłyszałem. Przy tej okazji Zrealizowany mieszkał w Savatthi w Gaju Jeta w Parku Anathapindiki. Wieczorem, czcigodny Maha Kotthita wyszedł z odosobnienia i udał się do czcigodnego Sariputty i wymienił z nim pozdrowienia. Kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa rozmowa została zakończona, usiadł z boku i powiedział do czcigodnego Sariputty:

Zrozumienie

2"'Bez zrozumienia, bez zrozumienia' jest przyjacielu powiedziane. Odnośnie do czego jest to powiedziane?". "'Nie rozumie, nie rozumie', przyjacielu, oto dlaczego jest powiedziane bez zrozumienia. Czego nie rozumie? Nie rozumie: 'To cierpienie', nie rozumie: 'To powstanie cierpienia', nie rozumie: 'To wstrzymanie cierpienia', nie rozumie: 'To droga do wstrzymania cierpienia'. 'Nie rozumie, nie rozumie' oto dlaczego jest powiedziane 'bez zrozumienia'. Mówiąc: "Dobrze przyjacielu", czcigodny Kotthita uradował się słowami czcigodnego Sariputty i kontynuował pytanie:

3 "'Posiadający zrozumienie, posiadający zrozumienie' jest przyjacielu powiedziane. Odnośnie do czego jest to powiedziane?" "'Rozumie, rozumie', przyjacielu. Oto dlaczego posiadający zrozumienie jest powiedziane. Co rozumie? Rozumie: 'To cierpienie', rozumie:'To powstanie cierpienia', rozumie:'To wstrzymanie cierpienia', rozumie:'To droga do wstrzymania cierpienia'. 'Rozumie, rozumie' oto dlaczego 'posiadający zrozumienie' jest powiedziane".

Świadomość

4 "'Świadomość,świadomość' jest przyjacielu powiedziane. Odnośnie do czego jest powiedziane 'świadomość'?" "'Poznaje, poznaje' przyjacielu, oto dlaczego 'świadomość' jest powiedziane. Co poznaje? Poznaje (to) przyjemne, poznaje (to) bolesne, poznaje (to) ani-przyjemne-ani-bolesne. 'Poznaje, poznaje', oto dlaczego 'świadomość' jest powiedziane".

5 "To zrozumienie i ta świadomość, przyjacielu, czy te rzeczy są połączone czy oddzielne? I czy istnieje możliwość odseparowania ich od siebie aby opisać różnice między nimi?" "To zrozumienie i ta świadomość, przyjacielu są rzeczami połączonymi, a nie oddzielnymi i jest niemożliwe odseparowanie ich od siebie aby opisać różnicę między nimi; gdyż co ktoś rozumie to i poznaje a co ktoś poznaje to i rozumie. Dlatego rzeczy te są połączone a nie oddzielne i dlatego nie da się ich odseparować od siebie aby opisać różnicę między nimi".

6 "To zrozumienie i ta świadomość, przyjacielu, te połączone rzeczy, nie oddzielne, jaka jest różnica między nimi?" "To zrozumienie i ta świadomość, przyjacielu, te rzeczy połączone a nie oddzielne, różnią się tym: zrozumienie jest do wypracowania a świadomość do pełnego zrozumienia".

Uczucie

7 '"Uczucie, uczucie' jest przyjacielu powiedziane. Odnośnie do czego jest powiedziane 'uczucie?"' '"Czuje, czuje', przyjacielu, oto dlaczego jest powiedziane 'uczucie'. Co czuje? Czuje przyjemność, czuje ból, czuje ani-ból-ani-przyjemność. 'Czuje, czuje' oto dlaczego 'uczucie' jest powiedziane".

Percepcja

8 "'Percepcja, percepcja' jest przyjacielu powiedziane. Odnośnie do czego jest powiedziane'percepcja?'" '"Postrzega, postrzega' oto dlaczego jest powiedziane 'percepcja'. Co postrzega? Postrzega niebieskie, postrzega żółte, postrzega czerwone, postrzega białe. 'Postrzega, postrzega' oto dlaczego 'percepcja' jest powiedziane".

9 "Te uczucie i ta percepcja i ta świadomość, przyjacielu, są rzeczami połączonymi czy oddzielnymi? I czy istnieje możliwość odseparowania ich od siebie aby opisać różnice między nimi?" "To uczucie i ta percepcja i ta świadomość, przyjacielu, są rzeczami połączonymi, nie oddzielnymi i nie jest możliwe odseparowanie ich od siebie aby opisać różnicę między nimi, gdyż co ktoś czuje to i postrzega a co postrzega to poznaje. Dlatego te rzeczy są połączone a nie oddzielne i nie da się ich odseparować od siebie aby opisać różnicę między nimi".

Poznawane tylko przez umysł

10 "Przyjacielu, co może być poznane przez czysty umysł-świadomość, oddzielony od pięciu zmysłów?" "Przyjacielu, przez czysty umysł-świadomość oddzielony od pięciu zmysłów może być poznana baza nieskończonej przestrzeni, tak: 'Nieskończona przestrzeń', baza nieskończonej świadomości, tak: 'Nieskończona świadomość' i baza nicości, tak:'Tu nic nie ma'".

11 "Przyjacielu, czym ktoś poznaje te rzeczy?" "Te rzeczy przyjacielu poznawane są okiem zrozumienia".
.
12 "Przyjacielu, co jest celem zrozumienia?" "Celem zrozumienia, przyjacielu jest bezpośrednia wiedza, pełna wiedza, a ta ma za swój cel zaniechanie".

Właściwy pogląd

13 "Ile warunków przyjacielu jest potrzebnych do powstania właściwego poglądu?" "Przyjacielu, są dwa warunki dla powstania właściwego poglądu; podpowiedź drugiego i odpowiednie skierowanie uwagi. Takie są dwa warunki na powstanie właściwego poglądu".

14 "Przyjacielu, jak wiele czynników towarzyszy właściwemu poglądowi gdy ma on wyzwolenie serca za swój owoc, wyzwolenie serca za swoją korzyść i wyzwolenie przez zrozumienie za swą korzyść?" "Przyjacielu właściwy pogląd jest stowarzyszony z pięcioma czynnikami, gdy ma wyzwolenie serca za swój owoc, wyzwolenie serca za swą korzyść, wyzwolenie przez zrozumienie za swoją korzyść. Właściwemu poglądowi towarzyszy moralność, uczoność, rozmowa (o Dhammie) spokój i wgląd. Właściwy pogląd stowarzyszony z tymi pięcioma czynnikami ma wyzwolenie serca za swój owoc wyzwolenie serca za swą korzyść, wyzwolenie przez zrozumienie za swoją korzyść".

15 "Przyjacielu, ile występuje rodzajów istnienia?" "Trzy są rodzaje istnienia, przyjacielu; istnienie ze zmysłowym pożądaniem, istnienie subtelno-materialne i istnienie niematerialne".

16 "Przyjacielu, jak odnowienie istnienia w przyszłości się generuje?" "Przyjacielu, odnowa istnienia w przyszłości jest generowana przez istoty, które uwięzione przez ignorancję i spętane pragnieniem, rozkoszujące się to tym to tamtym".

17 "Przyjacielu, jak odnowienie istnienia w przyszłości nie jest generowane?" "Przyjacielu, z zanikiem ignorancji, z pojawieniem się prawdziwej wiedzy i wstrzymaniem pragnienia, odnowa istnienia w przyszłości nie jest generowana".

Pierwsza jhana

18 "Przyjacielu, czym jest pierwsza jhana?" "Tu przyjacielu, całkiem odłączony od zmysłowych przyjemności, niekorzystnych stanów, mnich wkracza i trwa w pierwszej jhanie z towarzyszącymi jej myśleniem i rozważaniem i z błogością i przyjemnością zrodzonymi z odosobnienia. To nazywa się pierwszą jhaną".

19 "Przyjacielu, ile czynników ma pierwsza jhana?" "Pierwsza jhana ma pięć czynników. Mnich który wkroczył w pierwszą jhanę odnajduje w sobie myślenie i rozważanie, błogość i przyjemność i zjednoczenie umysłu. W taki sposób pierwsza jhana ma pięć czynników".

20 "Przyjacielu, ile czynników zostało zaniechanych przy pierwszej jhanie a ile czynników jest obecnych?" "Przyjacielu, w pierwszej jhanie zostało zaniechanych pięć czynników, a pięć jest wciąż obecnych. U mnicha, który trwa w pierwszej jhanie zmysłowe pożądanie zostało zaniechane, zła wola została zaniechana, ospałość i stany letargiczne zostały zaniechane, zmartwienia i troski zostały zaniechane, niepewność została zaniechana. Obecne są myślenie i rozważanie, błogość i przyjemność i zjednoczenie umysłu. Oto jak pierwsza jhana obala pięć czynników i posiada pięć czynników".

Pięć zmysłów

21 "Przyjacielu, jest pięć organów zmysłowych, każdy z oddzielnym polem, oddzielnym resortem, żaden z nich nie wkraczający w pole i resort drugiego, mianowicie organ oka, organ ucha, organ nosa, organ języka, organ ciała. Teraz, te pięć organów, każdy z oddzielnym polem, oddzielnym resortem, żaden z nich nie wkraczający w pole i resort drugiego: Co jest ich domem, co wykorzystuje dla siebie ich pola i resorty?" "(...) Te pięć organów, każdy z oddzielnym polem, oddzielnym resortem, żaden nie wkraczający w pole i resort drugiego, ma umysł za swój dom, umysł wykorzystuje dla siebie ich pola i resorty".

22 "Przyjacielu, te pięć organów, mianowicie organ oka, organ ucha, organ nosa, organ języka, organ ciała trwa w zależności od czego?" "Przyjacielu, te pięć organów (...) trwa w zależności od życiowych determinacji". "Życiowe determinacje, przyjacielu, trwają w zależności od czego?" "Życiowe determinacje trwają w zależności od ognia". "Ogień, przyjacielu, trwa w zależności od czego?". "Ogień, przyjacielu trwa w zależności od życiowych determinacji". "Tak jak rozumiemy czcigodnego Sariputtę: życiowe determinacje trwają w zależności od ognia, ogień trwa w zależności od życiowych determinacji. Jak należy rozumieć znaczenie tych twierdzeń?" "W tym przypadku użyję przykładu, gdyż pewni mądrzy ludzie zrozumieją znaczenie tych twierdzeń za pomocą przykładu. Tak jak gdy oliwna lampa pali się, jej radiacja jest widzialna zależnie od płomienia a jej płomień zależnie od radiacji, tak też życiowe determinacje trwają zależnie od ognia a ogień trwa zależnie od życiowych determinacji".

Życiowe determinacje

23 "Życiowe determinacje, czy są one tym samym co uczucie, czy też życiowe determinacje to jedna rzecz a uczucie to druga rzecz?" "Życiowe determinacje przyjacielu nie są stanami uczucia. Gdyby życiowe determinacje były stanami uczucia, to mnich który wkroczył we wstrzymanie percepcji i uczucia już by z tego nie wyszedł. Ale ponieważ życiowe determinacje to jedna rzecz a uczucie to druga rzecz, to kiedy mnich wkracza we wstrzymanie percepcji i uczucia, jego wyjście ma miejsce".

24 "Przyjacielu, kiedy ciało jest martwe, ile stanów zostało wstrzymanych, że leży ono jak nieżywa kłoda?" "Przyjacielu, kiedy ciało jest martwe, jest pozbawione trzech stanów, mianowicie: życia, ognia i świadomości, to leży ono jak nieżywa kłoda".

25 "Przyjacielu, ten kto martwy, o wypełnionym czasie i mnich który wkroczył w wstrzymanie percepcji i uczucia, jaka jest między nimi różnica?" "Przyjacielu w przypadku tego kto wypełnił swój czas, jego cielesne determinacje zanikły i są uspokojone, jego werbalne determinacje zanikły i są uspokojone, jego okres życia jest wyczerpany, jego ogień zanikł i jego organy są całkiem zniszczone. W przypadku mnicha, który wkroczył w wstrzymanie percepcji i uczucia, jego cielesne determinacje zanikły i są uspokojone, jego werbalne determinacje zanikły i są uspokojone, jego mentalne determinacje zanikły i są uspokojone, jego okres życia nie jest wyczerpany, jego ogień nie zanikł a jego organy są sprawne. Taka jest różnica między martwym a mnichem, który wkroczył w wstrzymanie percepcji i uczucia".

Wyzwolenie umysłu

26 "Przyjacielu, ile warunków jest potrzebnych do wyzwolenia umysłu co ani bolesne ani przyjemne?" "Przyjacielu, są na to cztery warunki, po zaniechaniu przyjemności i bólu z uprzednim zanikiem radości i smutku, mnich wkracza i trwa w czwartej jhanie, charakteryzującej się ani bólem ani przyjemnością oraz oczyszczoną uważnością dzięki równowadze".

27 "Przyjacielu, ile warunków jest potrzebnych do wyzwolenia umysłu bez znaków? Przyjacielu, są na to dwa warunki: brak skierowania uwagi na wszystkie znaki i skierowanie uwagi na element bez znaków. Takie są dwa warunki na osiągnięcie wyzwolenia umysłu bez znaków".

28 "Przyjacielu, ile warunków jest potrzebnych do utrzymania wyzwolenia umysłu bez znaków?" "Przyjacielu, są na to trzy warunki: brak skierowania uwagi na wszystkie znaki, skierowanie uwagi na element bez znaków i uprzednia determinacja (okresu utrzymania). Takie są trzy warunki na utrzymanie wyzwolenia umysłu bez znaków".

29 "Przyjacielu, ile warunków jest potrzebnych do wyjścia z wyzwolenia umysłu bez znaków?" "Przyjacielu, są do tego potrzebne dwa warunki, skierowanie uwagi na wszystkie znaki i brak skierowania uwagi na element bez znaków".

30 "Przyjacielu, bezgraniczne wyzwolenie umysłu i te przez nicość i te przez pustkę i te co bez znaków: czy stany te są różne w znaczeniu i w nazwie, czy znaczą to samo a różnią się tylko nazwą?" "Przyjacielu, jest sposób w który te stany różnią się znaczeniem jak i nazwą i jest też sposób w który różnią się tylko nazwą a są o jednym znaczeniu.

31 A w jaki sposób różnią się znaczeniem i nazwą? Tu mnich trwa z umysłem przepełnionym przyjaznością, rozciągając to na jedną kwartę, jak i na drugą, jak i na trzecią, jak i na czwartą, tak też powyżej, poniżej, dookoła i wszędzie w stosunku do wszystkich jak i do siebie, trwa on z umysłem wzniosłym, niezmierzonym, przepełnionym przyjaznością, bez okrucieństwa, czy trosk, rozciągając go na cały świat. Trwa on z umysłem przepełnionym współczuciem ... radością ... równowagą ... bez okrucieństwa czy trosk, rozciągając go na cały świat. To nazywa się bezgranicznym wyzwoleniem umysłu.

32 A co jest wyzwoleniem umysłu przez nicość? Tu całkowicie przekroczywszy bazę nieskończonej świadomości, świadomy tego: 'Tu nic nie ma' mnich wkracza i trwa w bazie nicości. To nazywa się wyzwoleniem umysłu przez nicość.

33 A co jest wyzwoleniem umysłu przez pustkę? Tu mnich po udaniu się do lasu, czy korzenia drzewa, czy pustej chatki rozważa tak:'To jest puste od ja i tego co naliży do ja'. To nazywa się wyzwoleniem umysłu przez pustkę.

34 A czym jest wyzwolenie umysłu bez znaków? Tu przez brak skierowania uwagi na wszystkie znaki, mnich wkracza i trwa w koncentracji umysłu bez znaków. To nazywa się wyzwoleniem umysłu bez znaków. W taki sposób te stany różnią się w znaczeniu jak i nazwie.

35 A w jaki sposób te stany różnią się tylko nazwami a są jednakiego znaczenia? Pożądanie tworzy granice, nienawiść tworzy granice, złudzenie tworzy granice. U mnicha z wyczerpanymi skazami te stany są zaniechane, zlikwidowane, niezdolne do przyszłego pojawienia się. Ze wszystkich rodzajów wyzwolenia umysłu, tych co bezgraniczne, niezachwiane wyzwolenie umysłu jest uznawane za najlepsze. I te niezachwiane wyzwolenie umysłu jest puste od pożądania, puste od nienawiści i puste od złudzenia.

36 Pożądanie jest posiadane, nienawiść jest posiadana, złudzenie jest posiadane. U mnicha ze zniszczonymi skazami, te stany są zaniechane, zlikwidowane, niezdolne do przyszłego pojawienia się. Ze wszystkich rodzajów wyzwolenia umysłu, tych przez nicość (jako nie posiadanie) niezachwiane wyzwolenie umysłu jest uznawane za najlepsze. I te niezachwiane wyzwolenie umysłu jest puste od pożądania, puste od nienawiści i puste od złudzenia.

37 Pożądanie czyni znaki, nienawiść czyni znaki, złudzenie czyni znaki. U mnicha ze zniszczonymi skazami, stany te są zaniechane, zlikwidowane, niezdolne do przyszłego pojawienia się. Ze wszystkich rodzajów wyzwolenia umysłu, które są bez znaków, niezachwiane wyzwolenie umysłu jest uznawane za najlepsze. I te niezachwiane wyzwolenie umysłu jest puste od pożądania, puste od nienawiści i puste od złudzenia. W taki sposób stany te różnią się nazwami a są jednakiego znaczenia". Oto co powiedział czcigodny Sariputta. Czcigodny Maha Kotthita był zadowolony i ucieszony słowami czcigodnego Sariputty.