M. 20 Uspokajanie myśli

1. Tak usłyszałem. Przy tej okazji Zrealizowany mieszkał w Savatthi w Gaju Jeta w Parku Anathapindiki. Tam odezwał się do mnichów tak: „Mnisi”. „Czcigodny panie” odpowiedzieli. Zrealizowany rzekł to:

2. Mnisi, kiedy mnich dąży do wyższego umysłu, od czasu do czasu powinien zwracać uwagę na pięć znaków. Jakie pięć?

3(1). Gdy z uwagi na pewien znak, na który zwraca uwagę, powstają u niego złe, niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, z nienawiścią i złudzeniem, wtedy powinien on zwrócić uwagę na inny znak, połączony z tym co jest korzystne. Kiedy zwraca uwagę na jakiś inny znak, niż ten, połączony z tym co korzystne, wtedy wszelkie niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany. Tak jak zręczny stolarz lub jego pomocnik mógłby wybić, usunąć, wypchnąć zwykły bolec za pomocą oszlifowanego, tak też gdy z uwagi na pewien znak, na który zwraca uwagę, powstają u niego złe, niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, z nienawiścią i złudzeniem, wtedy powinien on zwrócić uwagę na inny znak, połączony z tym co jest korzystne, i wtedy wszelkie niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany.

4(2). Jeżeli podczas gdy zwraca uwagę na jakiś inny znak niż ten (wpierw wymieniony) i połączony z tym co korzystne, wciąż powstają u niego złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem, wtedy niebezpieczeństwo takich myśli powinno być przez niego kontemplowane w taki sposób: „Te myśli są takie, że są niekorzystne, że są naganne, że ich rezultatem jest cierpienie”. Kiedy kontempluje niebezpieczeństwo takich myśli, wtedy wszelkie niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany. Tak jak kobieta czy mężczyzna młodzieniec, cieszący się ozdobami, byłby przerażony, upokorzony i zdegustowany gdyby wąż, czy pies czy ludzki nieboszczyk wisiał u jego szyi, tak też gdy kontempluje niebezpieczeństwo takich myśli, wtedy wszelkie niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany.

5(3). Jeżeli podczas gdy kontempluje niebezpieczeństwo tych myśli, ciągle powstają u niego złe, niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem, wtedy zapominanie tych myśli i nie zwracanie na nie uwagi powinno być wypróbowane. Kiedy próbuje zapomnieć te myśli i nie zwracać na nie uwagi, wtedy wszelkie złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany. Tak jak człowiek o dobrym wzroku, który nie chciałby widzieć materialnych form co weszły w zasięg jego wzroku, albo zamknąłby oczy albo spojrzał na bok, tak też gdy próbuje zapomnieć te myśli i nie zwracać na nie uwagi, wtedy wszelkie złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany.

6(4). Jeżeli podczas gdy próbuje zapomnieć te myśli i nie zwracać na nie uwagi, wciąż powstają u niego złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem, wtedy powinien zwrócić uwagę na ustabilizowanie myślowych determinacji odnośnie do tych myśli. Kiedy zwraca uwagę na ustabilizowanie myślowych determinacji, odnośnie do tych myśli, wtedy wszelkie złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany. Tak jak człowiek idący szybko, mógłby rozważyć: „Dlaczego idę szybko, a co jeżeli bym zwolnił?” i zwolniłby (i wtedy rozważyłby) „Dlaczego idę wolno, a co jeżeli bym stanął?” i stanąłby (i wtedy rozważyłby) „Dlaczego stoję, a co jeżeli bym usiadł?” i usiadłby (i wtedy rozważyłby) "Dlaczego siedzę, a co jeżeli bym się położył?” i położyłby się. Robiąc tak zamieniałby każdy toporny sposób zachowania na subtelniejszy, tak też gdy zwraca uwagę na ustabilizowanie myślowych determinacji, odnośnie do tych myśli, wtedy wszelkie złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany.

7.(5) Jeżeli podczas gdy zwraca uwagę na ustabilizowanie myślowych determinacji w odniesieniu do tych myśli, wciąż powstają u niego złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem, wtedy z zaciśniętymi zębami i językiem naciskającym podniebienie, powinien zbić, powstrzymać, zgnieść umysł umysłem. Wtedy z zaciśniętymi zębami i językiem naciskającym podniebienie, zbija, powstrzymuje, zgniata umysł umysłem i wtedy wszelkie złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany. Tak jak silny mężczyzna mógłby uchwycić słabszego za głowę czy ramiona i zbić go, powstrzymać i zgnieść, tak też gdy z zaciśniętymi zębami i językiem naciskającym podniebienie, zbija, powstrzymuje, zgniata umysł umysłem i wtedy wszelkie złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, nienawiścią i złudzeniem są porzucane i zanikają u niego. Z ich porzuceniem jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany.

8. Mnisi, kiedy złe, niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, z nienawiścią i ze złudzeniem powstały u mnicha z uwagi na pewien znak na który to znak zwracał uwagę, wszelkie takie złe niekorzystne myśli są porzucane u niego i znikają, gdy zwraca uwagę na znak inny niż ten i połączony z tym co korzystne i tak jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany; i kiedy wszelkie (dalsze) złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, z nienawiścią i ze złudzeniem są porzucone u niego i zanikają gdy kontempluje niebezpieczeństwo takich myśli i tak z porzuceniem ich jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany; i kiedy wszelkie (dalsze) złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, z nienawiścią i ze złudzeniem są porzucone u niego i zanikają gdy próbuje zapomnieć te myśli i nie zwracać na nie uwagi i tak jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany; i kiedy wszelkie (dalsze) złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, z nienawiścią i ze złudzeniem są porzucone u niego i zanikają gdy zwraca uwagę na ustabilizowanie myślowych determinacji odnośnie co do tych myśli i tak z porzuceniem ich jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany; i kiedy wszelkie (dalsze) złe niekorzystne myśli połączone z pożądaniem, z nienawiścią i ze złudzeniem są porzucone u niego i zanikają gdy z zaciśniętymi zębami i językiem naciskającym podniebienie zbija, powstrzymuje i zgniata umysł umysłem i tak z porzuceniem ich jego umysł jest ustabilizowany w sobie, uspokojony, doprowadzony do zjednoczenia i skoncentrowany, wtedy ten mnich jest nazwany mistrzem kursu myślowych determinacji, będzie myślał myśli które chce i nie będzie myślał myśli których nie chce. Odseparował się od pragnienia, odrzucił więzy i słusznie zakończył cierpienie przez penetrację wyobrażenia. Oto co powiedział Zrealizowany. Mnisi byli zadowoleni i ucieszeni słowami Zrealizowanego.